Otomobil kullanirken meydana gelebilecek ciddi olaylara karsi uyulmasi gereken basit teknikler hayat kurtariyor. Otomobil kullanmanin inceliklerini anlatan uzmanlar, yuksek hizla seyreden araclarda on camin kirilmasi, lastigin patlamasi ve aracta yangin cikmasi gibi ciddi tehlike yaratan durumlarda surucunun sogukkanli davranmasini oneriyor.
Cam kirilmasi
Uzmanlar, ozellikle suratli hareket eden araclarda on camin kirilmasi halinde, suruculerin nasil hareket etmesi gerektigiyle ilgili olarak sunlari oneriyor:
“Aynalardan yararlanarak aracinizi yolun sag tarafina park edin. Flasorleri acin ve dikkatlice disari cikin. Aracin cama yakin olan kalorifer ve havalandirma deliklerine gazete kagidi veya bez parcasi koyarak, cam parcaciklarinin bu kisimlara dusmelerini onleyin. Sonra krikonun arka kismi ile cami iceriden disari dogru kirin. Cam lastigini dikkatlice cikarip temizledikten sonra, yeniden kullanilabilecegi icin bagaja koyun. Gazete kagidina birikmis cam parcalarini bir naylon torba icine koyun ve en yakin cop bidonuna atin. Oylece en yakin cam tamircisine kadar gidin.”
Lastik patladiginda
Patlayan, arka lastiklerden biriyse, arabanin arkasinin saga veya sola dogru kaymaya baslayacagini belirten uzmanlar, on lastiklerden biri patlamissa, mumkun oldugu kadar fren yapmamaya calisilmasi gerektigini bildiriyor. On lastiklerden biri patladigi zaman, aracin, lastigin patladigi yone dogru kuvvetlice cekildigini vurgulayan uzmanlar, bu durumda direksiyonla, aracin duz bir dogrultuda tutulmaya calisilmasi ve yavas frenleme ile durmasinin saglanmasi gerektigini kaydediyor.
Uzmanlar ayrica, tasmis dereler, nehirler veya buyuk su birikintilerinin icinden gecerken, aracin hizinin kesilmesi gerektigini hatirlatiyor. Mutevazi bir aile otomobilinin, 25-30 santimlik su birikintisinden gecebilecek yetenekte oldugunu soyleyen uzmanlar, bu noktanin ustune su geldigi takdirde, su damlaciklarini kuvvetli bir sprey gibi motorun ustune puskurdugunu, bu su bombardimaninin da, bujilerin ve distributorun islanmasina sebep olarak aracin stop etmesine yol actigini belirtiyor.
Araclarda yangin
Araclardaki yanginin onune gecilmezse, buyuk bir facianin meydana gelebilecegi uyarisinda bulunan uzmanlar, buharlasmis benzinin tutusarak deponun alev almasina sebep oldugunu bildiriyor. Bir sure sonra da aracin infilak edebilecegini kaydeden uzmanlar, “Aracta duman tespit edildigi an arac durdurulmali. Sonra anahtar uzerinde kontak kapatilmali. Direksiyonun kilitlenmemesine dikkat edilmeli. Aksi halde, gerektigi takdirde aracin itilmesi mumkun olmaz. Butun yolcular dikkatlice disari alinmali. Motor kaputu kismi olarak acilmali. Boylece alevlerin buyumesi onlenmis olur. Imkan varsa aku kutup basi sokulmeli. Yangin sondurucu varsa kullanilmali, yoksa, battaniye veya oto kilifindan yararlanilmali. Bu ortuler, alevlerin oksijen alip buyumesini onleyecektir” tavsiyesinde bulunuyor.
Kayma esnasinda
Uzmanlar, araciyla yokus cikarken geriye dogru kaymaya baslayan suruculere de su onerilerde bulunuyor:
“Ayaginizi yavas yavas gaz pedalindan cekin ve zemine tutunma saglaninca yavas yavas tekrar basin. Kayarken savrulmayi engellemek icin direksiyonunuzu kayma yonune dogru cevirin, kesinlikle tekerleklerin kizaklamasina sebep olacak sekilde frene basmayin. Unutmayin, donmeyen on tekerleklere yon verilemez. Eger kizakladiysaniz, hemen fren basincini azaltin ve tekerleklerin donmesini saglayin ama, sakin ayaginizi frenden tam olarak cekmeyin (ABS varsa sonuna kadar basmak gereklidir). Gaza gereginden fazla basmissaniz ayaginizi gazdan cekin, frene cok bastiysaniz frendeki basinci azaltin, direksiyonu sert sekilde cevirmisseniz direksiyonu yumusatin, ayaginizi debriyajdan sert cekmisseniz tekrar debriyaja basin.”
Trafikte hayatta kalmak icin
* Otonuzu kullanirken yaptiginiz is, hayatinizin en onemli isidir.
* Otonuzun mekanik viteslerini kullanmadan once beyninizi vitese takin.
* Bir probleme girmemek, problemi cozmeye calismaktan cok daha kolaydir.
* Trafik canavarlarla dolu bir arena degil, yasamin buyuk bir bolumunun zorunlu olarak gecirildigi cok riskli bir ortakliktir. Trafigi paylasan ortaklarin risklerini, ulke gerceklerini en iyi degerlendiren surucunun yasam sansi cok daha yuksektir.
* Bir otoda surucuden sonra en onemli faktor lastiklerdir. Lastikler yol ile olan yasam baginizdir. En guclu motor ve en iyi fren sistemi ile donatilmis yuksek teknoloji urunu bir otoda bile ancak iyi lastikler ile guvenli surus yapilabilir. Orta buyuklukte bir otonun bir lastiginin yere bastigi alan, bir avuc ici buyuklugundedir.
* Lastiklerle ilgili yapilan yanlislar yasamlarla odenir. Yere saglam ve dogru basin. Otolar lastiklerin uzerinde degil, lastigin icindeki havanin uzerinde gider. Inik lastik, ayaga bol gelen ayakkabiya benzer, degil kosmak yurumek bile olanaksizdir. Sicak havada, yagmurda ve karda lastik havalari indirilmez. Karli yol yuzeylerinde genis lastik degil, dar lastik daha iyi tutunma saglar.
* Gorun ve gorulun. Camlar, aynalar ve isIk donanimini temiz tutun. Kisa farlarinizi gunduzleri de yakin. Unutmayin en olumcul kazalar gunduzleri gunesli gunlerde ve duz yol kesimlerinde olusur.
* Trafik 360 derecedir. Her gormediginiz santimetre karenin arkasinda bir tehlike gizlenir. Onun icin aynalarinizi her 10 saniyede bir kontrol edin. Serit degistirirken basinizi sag veya sol arkaya cevirip olu noktayi kontrol edin.
* Direksiyon tek elle kullanilmaz.Tek elle ayakkabinizin bagcigini baglayamayacaginiz gibi. Direksiyonu her zaman iki elle ve 09:15 pozisyonunda tutun.
* Yalnizca etkin fren hayat kurtarir. En iyi fren donerek yavaslayan tekerleklerle yapilir. Donmeyen, kizaklayan on tekerleklere yon verilemez, donen on tekerleklere yon verilir.
* Emniyet kemerini her zaman, her yerde ve tum yolculariniza taktirin.
* Sari isIkta hareket etmeyin, kirmizi isIkta gecen kamyon ilk olarak size carpar.
* Hosgoru ve akilciligi siz baslatin. Her isteyene yol verin. Birisine yol vermek en cok 5 saniyenizi alir. Bir gunde 50 kez yol verseniz 250 saniye eder. Bu da 5 dakikanin altinda bir zamandir. Hem trafige saygi ve hosgoru katmis, hem de sinirlenmeden, gulumseyerek arac kullanmis olursunuz.
* Dogru bilgi, tehlikeleri tanimak ve motorlu tasiti daha iyi kullanmayi ogrenerek, beceriyi sagduyu ve saygi ile uygulamak, suruculerin trafikteki tek yasam sansidir.
YANLIS BILINENLERIN DOGRULARI
– Usta surucu, dustugu problemden kazasiz siyrilmayi bilir!
Yanlis! Cunku usta surucu probleme girmeyen surucudur. Karsisina cikabilecek her turlu tehlikeyi onceden gorebilir, ona gore tedbirini onceden alir. Problemlerle ugrasmaz.
– Otobanda tamam ama, sehir icinde emniyet kemeri takilmayabilir!
Yanlis! Emniyet kemeri hayat kurtaran en onemli guvenlik gerecidir. 50 km/s hizda meydana gelen bir carpismada otonun icindekiler emniyet kemeri takmadiklari takdirde, 4 katli bir binadan asagi dusmeyle esit sok yasar.
– Arkada oturanlar icin emniyet kemeri takmak gereksizdir!
Yanlis! Motorlu araclar bir yere carptiginda hemen durur, ancak icindeki yolcular ayni hizla bir yere carpana kadar ilerlemeye devam eder. Arkada oturanlarin da yasam haklarini kullanmalari ve emniyet kemerlerini takmalari gerekir. Her ne kadar henuz kanunen zorunlu olmasa da, yolcularin guvenligi icin gelistirilmis olan arka emniyet kemerleri de hayat kurtarir. Kazalarda en cok zarari emniyet kemeri bagli olmayan yolcular gormektedir.
– Lastik havalarini dusuk tutarsak, hem daha iyi tutunur, hem de daha konforlu olur !
Yanlis! Lastik havalarinin, aracin fabrika degerinin altinda olmamasi gerekir. Hatta yuke ve yolcu sayisina gore artirilmalidir. Cunku hava basinci dusuk lastigin tabani yere yayilarak daha iyi tutunma saglamaz. Aksine tabanin ortasi yukari kalkar ve yol ile temasi kesilir. Havasi dusuk lastiklerin yalniz omuz kisimlari yere basar. Lastik hava basinci dusukken; kayma hareketleri cok daha dusuk hizlarda baslar, fren mesafesi uzar, direksiyon hareketlerine daha gec cevap alinir. Belki daha konforlu surus yaparsiniz ama, konforlu sekilde yoldan cikabilir, konforlu sekilde carpabilirsiniz!
– Sicak havada, lastigin isinmasini dengelemek icin lastik havalari indirilir!
Yanlis! Lastigin isinmasinin en buyuk nedeni havanin sicak olmasi degil, lastik hava basincinin dusuk olmasi nedeniyle lastik yanaklarinin daha fazla esnemesidir.
– Yagmurda inik lastik daha az kayar!
Yanlis! Hava basinci dusuk lastikte su bosaltma kanallari kapandigi icin yagmur suyunu cok daha az bosaltir. Hatta bosaltamaz ve su uzerine cikma ve su yastigi uzerinde kayma (aquaplanning) cok daha dusuk hizlarda baslar.
– Direksiyon saate gore 10’u ceyrek gece tutulur!
Yanlis! Direksiyon saate gore 9’u ceyrek gece (9.15) tutulur . Bu pozisyon, acil bir durumda her iki yone esit miktarda direksiyonu cevirebileceginiz tek pozisyondur.
– Ani frenlerde once frene basip, durmaya yakin debriyaja basarsak, motor kompresyonundan faydalanip daha kisa mesafede dururuz!
Yanlis! En etkin yavaslama frenle debriyaja ayni anda basilarak yapilir. Boylece fren sirasinda motor devre disi birakilarak, motorun araci ileri goturme kuvveti yok edilir.
– ABS (Antiblokaj Fren Sistemi) mekanik frene gore cok daha kisa mesafede durdurur!
Yanlis! ABS fren sistemi olan bir arac tekerleklerin kizaklamasini onler ve fren sirasinda manevra yapilabilmesini saglar. Ancak, daha kisa mesafede durdurmaz, daha guvenli sekilde fren yapilmasini saglar .
– Mekanik freni olan bir otomobilde fren pedalini pompalayarak daha kisa mesafede durulabilir!
Yanlis! Pompalamak icin ayak fren pedali uzerinden her cekildiginde, aracin ileri hareketi devam eder ve durma mesafesi uzar. Dogrusu; panik frende fren pedali uzerindeki basinci azaltarak lastigin donmesini saglamaktir. Ancak ayak fren pedalindan kaldirilmamali ve fren yapmaya devam edilmelidir.
– Dortlu ikaz (flasor) tunele girince yakilir!
Yanlis! Dortlu ikaz sadece trafige tehlike yarattiginiz durumlarda yakilir. Yani olasi bir kaza veya ariza halinde. Tunelde kisa farlarin acik olmasi yeterlidir.
– Gunduz kisa farlari yakmak trafiktekilerin gozunu alir!
Yanlis! Gunduz kisa far yakmak, daha erken farkedilmenizi ve size tehlike yaratacak olan kisilere kendinizi daha erken gostermenizi saglar. Gece yakilan kisa farlar gozumuzu daha cok alir. Sadece kapali ve yagisli havalarda degil, gunesli havalarda ve hizli yol kesimlerinde de kisa farlarin acilmasi kendi surus guvenliginiz icin onemlidir.
– Cocuklari uyarmak icin korna calinir!
Yanlis! Cocuklari uyarmak icin korna calinmaz! Korna onlarin panige kapilip beklenmedik bir reaksiyon vermelerine yol acar. En iyisi iyice yavaslamak ve gerekirse durmaktir.
– Yogun siste en iyi gitme yontemi dortlu ikazlari yakmaktir!
Yanlis! Yogun siste en iyi gitme yontemi hic gitmemektir. Cunku siste daha iyi goren surucu yoktur, daha cok risk alan surucu vardir. Gorus mesafesi yeterliyse siste sari camli gozlukler kullanmak, sis lambalarini ve kisa farlari yakmak, silecekleri calistirmak, yerin kayganlastigini dikkate almak, takip mesafesini artirmak ve sollama yapmamak daha guvenli yol almaniza yardimci olur.
Unutmayin!
Hayatiniz boyunca olumlu bir trafik kazasi gecirme olasiliginiz % 33′ tur. Rus ruletinde bile bu oran %17’dir. Lutfen, trafikte arac kullanmanin bir yasam isi oldugunu hicbir zaman aklinizdan cikarmayin.
Guvenli Surus Ipuclari
Kullandiginiz aracin tipi ne olursa olsun, dogabilecek tehlike ve zararlardan uzak kalmak istiyoraniz asagida siralanan temel guvenlik stratejilerini dikkate almalisiniz.
* Inis sirasinda dikkat! Ozellikle tasitin sol tarafindaki kapilar, olmak uzere tasitin kapilari yoldan baska tasit, bisIkletli veya yaya gelmediginden emin olunmadan acilmamalidir.
* Pur dikkat! Arac kullanirken surekli dikkatli olun ve genellikle sag tarafa dikilmis olan trafik isaretlerini asla gozden kacirmayin! Ters yondeki isaretleri arka tarafindan yorumlamaya calismayin. Surus halinde iken aractakilerle konusmak durumunda oldugunuzda, gozunuzu yoldan ayirmayin. Kazalarin cok goruldugu bilinen yol ve kavsaklarda daha da dikkatli olun. Bu durumda alkolle ilgili yasak ve sinirlamalari tartismak yararsizdir. Almanya’da alkol siniri % 0.05’e indirilmistir.
* Akisa uyun. Kosullar elverdigince trafik akisina uyun. Asiri hiz farkliliklari tehlikeli olabilir.
* Hiz limtlerine uyun. Kazalarin cogunun nedeni asiri hiz ve dikkatsizce yapilan hareketlerdir. Trafik isaret levhalarindaki hiz sinirlarinin, musaade edilen maksimum hizlar oldugu ve ancak trafik, hava ve yol kosullari uygunsa uygulanabilecegi unutulmamalidir. Yol bos ve polis kontrolu yoksa bile hiz sinirlarini asmamaya ozen gosterin. Seyahat ettiginiz yollarin hiz limitlerini samimi olarak bilin. Bunlar; sehir ici, sehir disi ve otoyol hiz limitleri olmak uzere, sadece uc tanedir. Aksi bir isaret bulunmadikca bunlar gecerlidir.
* 6. vitesi kullanmayin. Yokuslari cikabileceginizi tahmin ettiginiz vitesle inin. Yokus asagi inislerde asla vitesi bosa almayin ve hizinizi artirmamaya ozen gosterin. Aksi halde surus kontrolunu kaybedebilirsiniz.
* Cok yaklasmayin. Sehirlerarasi yollarda baska araclara cok yaklasmazsaniz, onlarin yapacagi kazalara karismamis olursunuz.
* Trafigi izleyin. Yolun ilerisine bakarak, herhangi bir probleme yaklasmadan once onu anlayin. Aynalariniza da s.k s.k goz atin.
* Gecebilecek misiniz? Gecmek istediginiz aracin hizindan yeterince yuksek hizda iseniz gecis yapabilirsiniz.
* Daha sonrasini dusunun. Muhtemel acil trafik durumlarini surekli olarak dusunerek, kurtulma planlari yapin.
* Sol seritkolik olmayin. Sol serit, hizli surus seridi degil gecis serididir. Gecisler disinda sol seridi bosaltin. Hiz yapanlari yavaslatmaya da calismayin. Birakin polisligi polisler yapsin.
* Far yakin. Gece surusleri disinda, sehirlerarasi yollarda, yagmurlu ve sisli havalarda gunduzleri de farlarinizi acik tutun. Bu daha iyi gorulmenizi saglayarak karsidaki suruculerin daha dikkatli olmalarini saglayacaktir. Gece suruslerinde farlarinizin karsidan gelen tasitin surucusunun gozunu almamasi icin, gecis suresince kisa far durumuna getirmeyi de unutmayin.
* Sinyal verin. Serit degisimleri ve donusleriniz oncesinde sinyal vererek diger suruculere niyetinizi bildirin.
* Sola donmek icin bekleyin. Trafikte durup sola donmek icin beklerken, yol serbest hale gelinceye kadar tekerleklerinizi ileriye dogru duz tutun. Eger tekerleklerinizi sola dogru kirarak beklerseniz, birisi size arkadan carptiginda sizi karsidan gelen trafigin onune iter. Ayrica, ilerinizde bir engel gordugunuzde, hemen diger seride gecmeden once o seritteki trafigi kontrol edin ve onlara yol verin.
* Saga donus Kirmizi isIkta saga donus yapilamaz. Sadece bazi kavsaklarda, donus icin ayri bir isIk bulunuyor ve yesil yaniyorsa veya ozel olarak donus yapilabilecegi belirtilmisse, diger yoldaki trafige dikkat edilerek donus yapilabilir.
* Dogru zamanda fren yapin. Donuslere gelmeden once uygun hiza yavaslayin. Donusun ortasinda yapacaginiz sert fren aracinizin dengesini bozar.
* ABS’yi deneyin. Araciniz kilitlenmeyi onleyici fren sistemiyle donatilmissa, ilk kez karsilastiginizda pedal titresim ve gurultuleri sizi sasirtabilir. Bu nedenle, ABS’nin nasil hissedildigini anlamak uzere, acil bir durumu beklemeden, yagmurlu bir gunde kumlu, kaygan bir yol veya bos bir park alani bularak, ABS’yi uyarmak uzere sert bir fren yapin.
* Arac kullanirken telefonu kullanmayin. Arastirmalara gore, arac kullanilirken yapilan telefon konusmalari kaza riskini dort kat kadar artirmaktadir. Risk, “hands-off” veya kulaklikli telefon kullaniminda da aynidir.
* Gece gorusunuzu koruyun. Yaklasan farlara fazla bakmayin. Korlestiriyorsa, bakisinizi yolun sag kenarina yogunlastirin.
* Uykunuzu alin. Uykulu iken arac kullanmayin. Gozleriniz bir noktada sabit kaliyorsa bu tehlike isaretidir. Buldugunuz en yakin guvenli yerde saga cekerek birkac dakikalik bir sekerleme yapin.
* Guvenceye alin. Kisa sureli de olsa, aracinizi terk ederken guvenceye alin. Yani, dusuk vitese takarak el frenini cekin, camlari kapatarak kapilari kilitleyin. Eger arabada sizden baska kimse yoksa, kredi kartiyla odeme yapmaya giderken bile kapilari kilitleyin.